Ngày 9/3/2021, Thủ tướng ban hành Quyết định phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ. Vậy là sau nhiều lần trì hoãn, dịch vụ tiền di động (Mobile Money) cuối cùng cũng được triển khai. 

Cuộc cách mạng Mobile Money đã thay đổi thị trường thanh toán ra sao?

Quyết định này có hiệu lực từ ngày ký và thời gian thực hiện là 2 năm kể từ thời điểm doanh nghiệp đầu tiên thực hiện thí điểm được chấp thuận triển khai thí điểm. Đây sẽ là cột mốc lớn cho sự xuất hiện của các công ty viễn thông trên thị trường thanh toán mà các ngân hàng và các ví điện tử đang có nhiều lợi thế cạnh tranh trong thời gian qua.

Chính phủ cũng quy định hạn mức giao dịch không quá 10 triệu đồng/tháng đối với mỗi tài khoản Mobile Money, bao gồm tổng các giao dịch như rút tiền, chuyển tiền và thanh toán. Như vậy, trong tổng 130 triệu thuê bao di động hiện nay, chỉ cần 20 - 30% sử dụng dịch vụ với hạn mức tối đa thì lượng tiền luân chuyển qua kênh Mobile Money có thể lên đến hàng chục, hàng trăm nghìn tỷ đồng.

Theo số liệu thống kê của McKinsey, điểm hòa vốn cho dịch vụ này cần giá trị giao dịch đạt 2-3 tỷ USD/năm, tương đương với doanh thu toàn hệ thống khoảng 20-30 triệu USD. Thời điểm hòa vốn trong vòng 36 tháng kể từ ngày ra mắt dịch vụ. Chi phí đầu tư ban đầu của Mobile Money khá thấp nhưng chi phí vận hành như đại lý, marketing, lương nhân viên chiếm tỷ trọng lớn nhất.

Các nhà mạng như Viettel, Vinaphone hay Mobiphone đều được cấp phép thí điểm. Điều này sẽ mang lại cơ hội thanh toán không dùng tiền mặt cho hơn 50% người dân chưa có tài khoản ngân hàng tại Việt Nam, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa.

Tuy nhiên, theo ông Marcin Miller, Giám đốc Hợp danh McKinsey Việt Nam, Mobile Money chưa chắn tạo ra cuộc cách mạng về thanh toán điện tử tại Việt Nam vì

Thứ nhất, thành công của Mobile Money chỉ diễn ra ở một số khu vực địa lý nhất định, chủ yếu là Châu Phi, ví dụ như Kenya, khi mà tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh còn rất thấp và người dân phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc tiếp cận hạ tầng ngân hàng.

Thứ hai, yếu tố khác giúp Mobile Money thành công tại Châu Phi là do mạng lưới ngân hàng chưa phát triển. Song, ngay cả tại khu vực nông thôn của Việt Nam, pham vị bao phủ các chi nhánh ngân hàng lại khá tốt, hoàn toàn khác so với Kenya. Người dân có thể tìm đến chi nhánh ngân hàng dễ dàng, không như người dân ở các vùng nông thôn Châu Phi.

Mặt khác, tác động vị thế của các nhà mạng lớn hơn, không có nghĩa ngân hàng sẽ bé đi. Cụ thể, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Mobile Money bị cấm thực hiện hoạt động ngân hàng (cho vay, huy động vốn). Thêm vào đó, các doanh nghiệp bị cấm thực hiện thí điểm cấp tín dụng cho khách hàng sử dụng dịch vụ Mobile Money, trả lãi trên số dư tài khoản Mobile Money hoặc bất kỳ hành động nào có thể làm tăng giá trị tiền tệ trên tài khoản Mobile Money so với giá trị tiền khách hàng đã nạp vào tài khoản Mobile Money.